Get Inspired

Με την ετυμηγορία του δικαστηρίου να κρίνει ένοχους τους δυο νεαρούς που κατηγορούνταν ότι βίασαν, βασάνισαν και σκότωσαν τον Νοέμβριο του 2018 την Ελένη Τοπαλούδη στη Ρόδο και με τις αντιδράσεις σε σχέση με την αγόρευση της Εισαγγελέως Αριστοτελίας Δόγκα να διαφοροποιούνται σε τέτοιο βαθμό που τελικά να κινούνται από το άσπρο στο μαύρο με τεράστιο καλπασμό, τα συναισθήματα που έχουν γεννηθεί γύρω από αυτό το θέμα είναι τόσο έντονα που δεν γίνεται να μην έχεις κάτι να πεις.

Απλά το μούδιασμα όταν προσπαθείς να αρθρώσεις τις λέξεις είναι πιο έντονο από τα επιχειρήματα που έχεις για να σχηματίσεις μια άποψη. Ποια άποψη έχει σημασία σε τέτοιες περιπτώσεις;

Γράφει η Τζίνα Γαβαλά

Ωστόσο, κάπου ανάμεσα στον ανείπωτο θρήνο για το κορίτσι που κάπου από εκεί ψηλά παρακολουθεί την δίκη του και στο τι σκέφτεσαι όταν εσύ παρακολουθείς όλα όσα προέκυψαν κατά τη διάρκεια αυτής της δίκης, της δίκης της δεκαετίας, αχνοφαίνεται τελικά ένας συμβολισμός.

Ο συμβολισμός που αποτυπώνει το πώς ισορροπεί η ζωή ανάμεσα στο συναίσθημα και την λογική. Ο συμβολισμός του πώς συνυπάρχει η σιωπή με την κραυγή. Με φόντο ένα νεκρό κορίτσι, θίγεται το θέμα της επαγγελματικής ακεραιότητας σε σχέση με το ήθος και η αξία της ζωής σε σχέση με την δικαιοσύνη.

Με το πληκτρολόγιο μπροστά μου, μου είναι σχεδόν αδύνατο να μην γράψω κάτι, ως μαμά, ως επαγγελματίας αλλά και ως άνθρωπος. Από όποια ιδιότητα όμως και αν το κοιτάξω, τελικά συνειδητοποιώ πως το αποτέλεσμα είναι το ίδιο και πως τελικά δεν παίζει και κανέναν ρόλο. Ένας άνθρωπος χάθηκε λόγω του άρρωστου ψυχισμού κάποιων άλλων.

Τι να θέλει ένας γονιός όταν έχει χάσει το παιδί του;

Ακουγα το πρωί συνέντευξη του μπαμπά της Ελένης να λέει πως περιμένει την ανώτερη ποινή και ότι αν υπήρχε θανατική ποινή, αυτό θα ήθελε για τους δύο ανθρώπους που καταδίκασαν εκείνον και την οικογένεια του σε ισόβιο πένθος.

Και τι άλλωστε θα μπορούσε να θέλει ένας γονιός που του έχουν σκοτώσει το παιδί του; Ελαφρυντικά; Επιείκεια; Τον κοιτάς και δακρύζεις. Τον σκέφτεσαι, κλείνεις τα μάτια και προσεύχεσαι να είναι τα παιδιά σου καλά πάντα. Δεν τολμάς να σκεφτείς και κάτι παραπάνω, απαιτείς από το μυαλό να μην πάει παραπέρα.

Και προσεύχεσαι να τα μεγαλώσεις σωστά, ώστε να παραμείνουν πάντα στην αντίπερα όχθη από παιδιά σαν και αυτά που φαίνεται πως θα περάσουν όλη τους τη ζωή στη φυλακή. Αυτά τα ‘τέρατα’, όπως τους χαρακτηρίζουν, που έκαναν το πιο αποτρόπαιο έγκλημα. Που το μυαλό τους φαίνεται να είναι τόσο άρρωστο που δεν δίστασαν να χαρίσουν σε ένα νέο κορίτσι το χειρότερο και πιο τρομακτικό τέλος.

Ποιος έχει αυτό το δικαίωμα; Πώς διαμορφώνονται τέτοιες προσωπικότητες; Πως γίνεται να μπορείς να το κάνεις αυτό; Πώς στερείς τη ζωή και πώς χαμογελάς στα διαλείμματα μιας δίκης, όπου κρίνεται ότι έχει απομείνει για μια οικογένεια που θα βαδίσει το υπόλοιπο της ζωής της σαν ‘ζωντανή νεκρή’; Πώς μπορεί να αγαπάς τη ζωή όταν έχεις χάσει το παιδί σου; Το μόνο που αναζητάς είναι μια στοιχειώδης δικαιοσύνη, γιατί μόνο στοιχειώδης είναι η δικαιοσύνη στην ψυχή του ανθρώπου που έχει χάσει το πιο αγαπημένο του πρόσωπο.

Επειδή όμως όλα αυτά είναι οι μόνιμες ερωτήσεις σε αέναα ερωτήματα σε σχέση με τους δολοφόνους και όλους όσοι εμπλέκονται κάθε φορά και μένουν πίσω τσακισμένοι, το θέμα δεν είναι φιλοσοφικό, ούτε θα προσπαθήσω μέσα από αυτό το κείμενο να εκφράσω τα δεδομένα.

Πίσω από την ιστορία, μια αλληγορία

Ωστόσο δεν γίνεται να μην προσέξω την αλληγορία της ιστορίας. Δεν γίνεται να μην συγκινηθώ ακούγοντας τα λόγια της Εισαγγελέως που εξέφρασε την άποψη της, με προσωπικό και επαγγελματικό κόστος, αφού θα βρεθεί αντιμέτωπη με πειθαρχικές κυρώσεις.

Δεν πιστεύω ότι η Αριστοτελεία Δόγκα δεν ήξερε ότι δεοντολογικά υπερέβαινε κάποια όρια. Ωστόσο κάποιες φορές η ανθρώπινη πλευρά μας ξεπερνάει τα ‘πρέπει’. Ναι, ίσως επαγγελματικά δεν άρμοζε να υπονοήσει κάτι για τους συνηγόρους υπεράσπισης. Ίσως η θέση της δεν ήταν να βγάλει συναισθηματισμούς. Ίσως της αξίζει η όποια κύρωση. Ίσως όμως και να επέλεξε αυτόν τον δρόμο από το να σιωπήσει. Ίσως ήταν η απόλυτη επιλογή της να ρισκάρει την θέση της. Γιατί πάνω από όλα είμαστε άνθρωποι. Και ο άνθρωπος σε κάποια πράγματα λυγίζει. Κάτι θα είδε που την έκανε να λυγίσει. Και μάλλον δεν ήταν κάτι συνηθισμένο για έναν Εισαγγελέα, ο οποίος έρχεται αντιμέτωπος συχνά με δολοφόνους και υποθέσεις ανθρωποκτονιών. Μάλλον κάτι την προκάλεσε.

Η εκκωφαντική σιωπή ενός θανάτου, ενός ανθρώπου που δεν υπάρχει πια και ενός νέου ανθρώπου που χάθηκε κάτω από φρικιαστικές συνθήκες έσπασε. Η Αριστοτελία έβαλε τον εαυτό της μπροστά, έσπασε τους κανόνες, αγνόησε το δεοντολογικό κομμάτι του επαγγέλματος της για να ακουστεί αυτό που όλοι σκέφτονται.

Και ακριβώς αυτό για μένα συμβολίζει όλη αυτή η ιστορία. Ένα έγκλημα που από μόνο του συνοδεύεται από την απόλυτη σιωπή του ίδιου του θανάτου και του τρόπου με τον οποίο αυτός επήλθε και μια κραυγή δίπλα στο πλαίσιο που κινείται ο νόμος, ώστε να μην βρεθούμε σε συνθήκες ζούγκλας. Δύο φωνές τόσο αντίθετες που νομίζεις πως δεν συνδυάζονται. Και όμως, βγάζουν τόσο νόημα που δεν σε ξενίζει τελικά. Η σιωπή και η κραυγή, μαζί, αρμονικά συντεθειμένες, σαν να είναι ίδιες, αδερφές ψυχές, στέκονται δίπλα σε μια τεράστια ειρωνεία.

Πίσω από την σπουδαιότητα του ρόλου της δικαιοσύνης που δεν αμφισβητείται, είναι θεσμοθετημένη, παγιωμένη και απαραίτητη, ξεπροβάλλει η αξία της ανθρώπινης ζωής. Η εικόνα της Ελένης να κοιτάζει όλο γλύκα τον φακό, όπως σίγουρα κοιτούσε και τη ζωή, θα μείνει χαραγμένη στη μνήμη όλων όσοι επηρεάστηκαν βαθειά όλο αυτό το διάστημα. Το γλυκό της πρόσωπο στέκεται επιβλητικά απέναντι στις φωνές τόσο όσων υπερασπίστηκαν αυτό που έκανε η Εισαγγελέας, όσο και όσων την κατηγόρησαν έντονα.

Ίσως όμως ήρθε η ώρα να φωνάξουμε πως τώρα πρέπει να σωπάσουμε και να αφήσουμε τον ήχο των κραυγών να σβήσει. Αφού τελικά, ότι και αν πούμε, ότι και αν κάνουμε, όποιον συμβολισμό και αν διακρίνουμε, η Ελένη θα μείνει εκεί ψηλά. Δεν θα κατέβει να μας δει. Ούτε να αγκαλιάσει τους γονείς της. Ας σεβαστούμε τους νόμους, γιατί αυτοί μας προστατεύουν από το καθεστώς της ζούγκλας, αλλά ας σεβαστούμε και την ανθρώπινη πλευρά πίσω από τους ρόλους και τους κανόνες τους. Ας μην γίνουμε ποτέ γονείς δολοφόνων και ας προσευχηθούμε για τα παιδιά μας να μένουν πάντα μακριά από τέτοιους ανθρώπους.

Αφού ίσως τελικά, η ουσιαστική δικαιοσύνη, αυτή που έρχεται από όσους προσέχουν τώρα πια την Ελένη είναι κάτι πολύ πάνω από εμάς. Διαβάζω τον Στωικό Φιλόσοφο Επίκτητο να λέει πως «ώσπερ το ευθύ ευθέος ου δείται, ούτως ουδέ το δίκαιον δικαίου», δηλαδή, όπως το ίσιο δεν χρειάζεται χάρακα, έτσι και το δίκαιο δεν χρειάζεται δικαιοσύνη.

Η μόνη ελπίδα πίσω από τέτοιους ανείπωτους πόνους είναι να υπάρχει όντως αυτή η δικαιοσύνη.