Get Inspired

Οταν δημιούργησα το Genius Mom, βασικό μου μέλημα ήταν να μπορέσω να περάσω μέσα από αυτό μηνύματα ενάντια σε κάθε λογής κοινωνικό ρατσισμό. Να εκφραστώ σε σχέση με όλα όσα έχω ακούσει λόγω του επαγγέλματος μου, όλα όσα έχω αισθανθεί και όλα όσα σε έναν ιδανικό κόσμο θα ήθελα να ισχύουν. Οταν όμως το μυαλό ταξιδεύει, όταν η ψυχή ονειρεύεται, τότε ακόμα και η πιο σκληρή πραγματικότητα έχει μια ελπίδα να αλλάξει. Κάπως έτσι επιθυμώ να αγγίζω με την μεγαλύτερη ευαισθησία αλλά και με διακριτικότητα θέματα που αφορούν παιδιά με ιδιαιτερότητες. Και εκεί που ξεκινά η ιδιαιτερότητα, κάπου εκεί κοντά, πολύ κοντά, θα έπρεπε να υπάρχει και η αποδοχή. Και η αποδοχή ξεκινά μέσα από την οικογένεια.

Την ίδια άποψη συμμερίζεται και η Χάρις Καρνέζη, μια ηθοποιός που δημιούργησε μια μοναδική μέθοδο που χρησιμοποιεί το θεατρικό παιχνίδι για να διδάξει σε παιδιά που βρίσκονται στο φάσμα του Αυτισμού απαραίτητα επικοινωνιακά εργαλεία και γνώσεις.

Η Μέθοδος ονομάζεται Γνωσιακό Συμπεριφορικό Δράμα (Cognitive Behaviour Drama) και συνδυάζει την βαθειά επιστημονική γνώση, με το παιχνίδι. Τα παιδιά χαίρονται πολύ με την συμμετοχή τους και παράλληλα κάνουν θεραπεία, χωρίς να καταλαβαίνουν καν πως η μέθοδος αυτή αποτελεί εκπαιδευτικό εργαλείο.

Σε τι ηλικίες απευθύνεσαι;

Αρχικά δούλευα με παιδιά από 4-18, αυτή τη στιγμή όμως δουλεύω με παιδιά από 4 έως 12 ετών, γιατί θεωρώ ότι μετά την εφηβεία προκύπτουν άλλα προβλήματα που είναι πιο άμεσα να λυθούν όπως τα σεξουαλικά τους, ή οι πρακτικοί κανόνες για το πώς να βγούνε έξω, οπότε το περιόρισα συν ότι βλέπω ότι στη δουλειά που κάνω και σε αυτό που κάνω βλέπεις άλματα στις μικρές ηλικίες. Δηλαδή ξαφνικά μέσα από τα παραμύθια και το φανταστικό, το οποίο δεν το έχουν αυθόρμητα τα παιδιά στο φάσμα αρχίζουν και βλέπουν μια άλλη διάσταση, κάτι που τους ανοίγει τους ορίζοντες και σε μικρή ηλικία που ακόμα ο εγκέφαλος αναπτύσσεται.

Θέλεις να μου περιγραψεις αυτήν την μέθοδο;

Πολλές φορές λένε ότι κάνουν θεατρικό παιχνίδι, οπότε θα κάνει καλό στα παιδιά γιατί θα ανοιχτούν, όμως αυτό που δεν καταλαβαίνουν είναι ότι τα παιδιά στον αυτισμό δεν είναι ότι είναι ντροπαλά και δεν μπορούν να ανοιχτούν ή αυτό που νομίζει ο κόσμος ότι είναι κλεισμένα στον εαυτό τους, όχι. Έχουν χάσει κάποιους κανόνες κοινωνικής επικοινωνίας που τα άλλα παιδιά μαθαίνουν αυτόματα από το περιβάλλον. Αρα όταν λέμε ότι κάνουμε μια παρέμβαση για τον αυτισμό, βασικό είναι να ξέρεις τι θέλεις να τους διδάξεις. Πρέπει να δούμε ποια είναι τα ελλείμματα. Βλέπουμε πχ ότι δυσκολεύονται να κάνουν φίλους αλλά τι είναι αυτό που τους δυσκολεύει; Οπότε ορίζοντας όλο το κάτω κείμενο που είναι τι τους δυσκολεύει, πρέπει να φτιάξεις κάποιες δραστηριότητες και να καταλάβεις ποιο είναι το εκπαιδευτικό σου πρόγραμμα. Το δεύτερο κομμάτι που είναι και αυτό που έλειπε από όλες τις παρεμβάσεις ήταν να περνάει καλά και το παιδί, γιατί κανείς δεν μπορεί να μάθει αν δεν έχει κίνητρο.

Σε τι διαφέρει η μέθοδος αυτή από άλλες θεραπευτικές μεθόδους;

Καταρχήν θεωρώ πως ότι θεραπεία και αν κάνεις είναι πάρα πολύ χρήσιμη και δεν είναι πανάκεια το συγκεκριμένο πρόγραμμα , αλλά είναι μια συμπληρωματική μέθοδος που είναι πάρα πολύ χρήσιμη για να γενικεύσουν τα παιδιά και αυτά που μαθαίνουν από άλλες παρεμβάσεις. Η διαφορά είναι ότι εδώ η παρέμβαση γίνεται βιωματικά. Δεν λέω στο παιδί τι πρέπει να κάνει ούτε λέμε πώς θα φερθώ όταν πάω στο πάρτι. Δημιουργείται μια συνθήκη ότι γίνεται ένα πάρτι και ότι έχεις μάθει τι πρέπει να κάνεις, οπότε έρχεται η στιγμή να το εφαρμόσεις. Ετσι και εδώ κάνουμε role playing τη στιγμή του πάρτι. Αυτό όμως που συνήθως συμβαίνει είναι πως όταν φτάνεις στο πάρτι γίνονται όλα ανάποδα.

Αυτό που μας ενδιαφέρει λοιπόν είναι σαν brain gym να μάθουν να αντιδρά το παιδί εκείνη τη στιγμή. Θέλουμε να παρατηρεί τι γίνεται, όχι να κάνει πρόβα πριν γιατί στη ζωή ποτέ δεν γίνονται τα πράγματα έτσι όπως τα έχεις προετοιμάσει. Θέλουμε να μάθει να μαθαίνει από το περιβάλλον, μια δεξιότητα που την χρειαζόμαστε όλοι για την καθημερινή μας ζωή, όμως από τη φύση τους τα παιδιά στο φάσμα του αυτισμού δεν το έχουν, δηλαδή ενώ είναι πάρα πολύ έξυπνα δεν παρατηρούν το περιβάλλον, υπάρχει μια μεγαλύτερη προσήλωση στα αντικείμενα και λιγότερο στους ανθρώπους, πότε για παράδειγμα κούρασαν τον συνομηλιτή τους ή τις προθέσεις του άλλου. Σε αυτό δουλεύουμε πάρα πολύ.

Σε ενδιαφέρει επίσης φαντάζομαι  να μην ερχονται με το ζόρι και να σκέφτονται πότε θα φύγουν...

Ναι φυσικά και για να νιώθουν και άνετα και να μην ντρέπονται, έχουμε όλοι τα πρακτορικά μας ονόματα που μας βοηθούν στις αποστολές μας και εγώ είμαι το Πράσινο Μάτι. Εχουμε αυτά τα μυστικά ονόματα για να μην μας ανακαλύπτουν οι άλλοι. Επίσης δεν θέλω με τους γονείς να έχω αυτό το «ήταν καλός ο Κωστάκης για να του πάρω παγωτό;», γιατί εγώ θέλω τα παιδιά να είναι καλά γιατί τους αρέσει αυτό που κάνουμε, και γουστάρουν την αποστολή, οπότε αν αποτύχουν θα στενοχωρηθούν που δεν τα κατάφεραν και όχι που δεν θα φάνε παγωτό... Επίσης, έχω πει στους γονείς να μην λένε ότι εδώ έρχονται για παρέμβαση, αλλά επειδή είναι μια εξωσχολική δραστηριότητα και τους αρέσει και έρχονται. Και αν είναι πιο δύσκολο το παιδί και δεν ξέρουν τι να του πουν, τους λέω να πουν ότι πρέπει να αφήσουν κάτι σε μια φίλη τους και τους πιάνω εγώ μετά. Γενικά κιόλας, όσο πιο μεγάλη αντίσταση έχει ένα παιδί, τόσο πιο πολύ μου αρέσει και με ιντριγκάρει πάρα πολύ αλλά και εκείνα τελικά δένονται επειδή υπάρχει το σημείο της έκπληξης γιατί τους βάζω μέσα στο παιχνίδι αμέσως χωρίς να τους πιέζω για να τους αρέσει να είναι εδώ, αλλιώς δεν έχει νόημα.

Η Χάρις Καρνέζη είναι ηθοποιός. Δεν περίμενε ποτέ να υπάρξει κάτι που θα αγαπήσει περισσότερο στη ζωή της και όμως αυτό συνέβη. Υστερα από ένα μεταπτυχιακό στην Βρετανία που αφορούσε το Παιδαγωγικό θέατρο, γύρισε στην Ελλάδα και δούλεψε ως ηθοποιός σε Δημοτικά Περιερειακά Θέατρα, ενώ στη συνέχεια εργάστηκε στο Βρετανικό Συμβούλιο. Κάποια στιγμή μια Ιρλανδή συμφοιτήτρια της από την Αγγλία της ανέφερε ένα διδακτορικό για το «θέατρο σε παιδιά με σύνδρομο Asperger» κάτι που τελικά δεν μπόρεσε να κάνει, όμως κατάφερε και πήρε υποτροφία για το Πανεπιστήμιο Trinity της Ιρλανδίας. Απρόσμενα είδε ότι αυτό το κομμάτι την ιντριγκάρισε όσο τίποτα στο παρελθόν και αυτό γιατί “τώρα πια είχε ένα θέμα να λύσει”.

Από τότε μέχρι σήμερα η καθημερινότητα της είναι αυτή. Λύνει τις ανησυχίες, την χαμηλή αυτοεκτίμηση, τις ελλείψεις, τα προβλήματα συμπεριφοράς, τις αδυναμίες αλλά αξιοποιεί και τα χαρίσματα των παιδιών που βρίσκονται στο φάσμα του αυτισμού, είναι όμως λειτουργικά. Η μέθοδός της έχει κερδίσει το ενδιαφέρον της επιστημονικής κοινότητας με τον Δρ Tony Attwood που θεωρείται αυθεντία παγκοσμίως στα θέματα του αυτισμού να συμπεριλαμβάνει τη μέθοδο της από τον Ιανουάριο σε ομάδες που θα την εφαρμόσουν, ενώ η ίδια την έχει ήδη παρουσιάσει σε πολλές χώρες στον κόσμο και η ανταπόκριση είναι μαζική.

Ονειρό της είναι οι γονείς να αρχίσουν να αποδέχονται τα παιδιά τους όπως ακριβώς είναι, χωρίς να αισθάνονται την ανάγκη να αποδείξουν ότι το δικό τους παιδί είναι καλύτερο από κάποιο άλλο που βρίσκεται στο φάσμα.

Οταν μια οικογένεια έχει ένα παιδί στο φάσμα του αυτισμού, πόσο εύκολο είναι να το συζητάνε;

Δεν είναι εύκολο, ειδικά σε παιδάκια που δεν τους φαίνεται, αλλά και σε παιδάκια που το καταλαβαίνεις δεν το λένε αν και για μένα δεν υπάρχει λόγος να μην το λένε γιατί το βλέπεις το παιδάκι, και όμως δεν θέλουν. Ωστόσο δεν τους αδικώ γιατί και εγώ δεν ξέρω τι να τους συμβουλέψω, όταν με ρωτάνε αν πρέπει να το πουν στη δασκάλα ή όχι και πάντα τους απαντάω να εμπιστευούν το ένστικτό τους. Δυστυχώς ξέρω γονείς που τους έχει έρθει μπουμερανγκ, με δασκάλες να λένε ότι δεν μπορούν να κάνουν μάθημα επειδή έχουν πχ τον Κωστάκη, βρίσκοντας πάτημα και δικαιολογία ένα παιδάκι που τελικά στοχοποιούν.

Εκτός από τις δασκάλες, τι άλλες συμπεριφορές έχεις εντοπίσει;

Υπάρχει τρομερός ρατσιμός και από τους γονείς. Αλλά εμένα αυτό που σοκάρει και με στενοχωρεί είναι ότι υπάρχει ρατσισμός και από τους ίδιους γονείς των παιδιών που είναι στο φάσμα. Δηλαδή οι περισσότεροι θεωρούν ότι το δικό τους παιδί είναι το καλύτερο ή μου λένε ατάκες «δεν ξέρω αν τα υπόλοιπα παιδιά είναι στο επίπεδο του δικού μου» σε μια τάξη που έχω μόλις 4 παιδιά προκειμένου να πάρουν όλα ρόλους στο θεατρικό παιχνίδι. Δεν καταλαβαίνω από που το κρίνουν. Και σε αυτό έχω εκνευριστεί λίγο γιατί ή με εμπιστεύεσαι ή δεν με εμπιστεύεσαι. Επίσης θέλουν να βάλουν το παιδί τους στο τμήμα με τους καλούς. Αλλά ποιο παιδί θέλει να είναι ο χειρότερος στην τάξη;; Αυτό δεν είναι λογική.

Είναι μια αφομή αυτή η συζήτηση να δώσουμε ένα μήνυμα;

Για όλα τα παιδιά είναι καλό να εξοικειώνονται με τη διαφορετικότητα. Είναι καλό να βλέπουμε τους άλλους ανθρώπους σαν ανθρώπους και είναι καλό για τις μαμάδες να κάνουν παρέα με μαμάδες που τα παιδιά τους βρίσκονται στο φάσμα του αυτισμού γιατί θα τους κάνει πάρα πολύ καλό. Οταν ξέρουν ότι υφίστανται bullying στα σχολεία τους, θα χαίρεται πάρα πολύ ο ένας την παρέα του άλλου, συν ότι ένα παιδάκι που δεν ειναι στο φάσμα θα κάνει την υποχώρηση να κάνει παρέα μια φορά, αλλά μετά θα κουραστεί ενώ με το άλλο θα έχουν κοινά βιώματα και θα έχει με κάποιο να ταυτιστεί, να μιλήσει για αυτά που του συμβαίνει.

Υπάρχουν γονείς που ενώ έρχονται εδώ άρα έχουν αποδεχτεί το θέμα του παιδιού, δεν θα βοηθήσουν να κάνει παρέα με το άλλο γιατί θεωρούν ότι δεν είναι στο ίδιο επίπεδο. Εμένα αυτό με τρελαίνει.

Στην ουσία είναι σαν να μην αποδέχεσαι το παιδί σου. Το παιδί σου το έχεις συνηθίσει αλλά το καθρέπτισμά του δεν θέλεις ούτε να το βλέπεις... Και να βλέπω παιδάκια που είναι τόσο ευτυχισμένα μαζί και να ξέρω ότι στο σχολείο περνούν ζόρικα... Αστο να κάνει παρέα με παιδάκια που θα κρατήσει η φιλία τους.. Βλέπω άλλες μαμάδες που το έχουν αποδεχτεί, πόσο ανθίζουν τα παιδιά τουςκαι πόσο ευτυχσισμένα είναι...

Τι μήνυμα θα ήθελες να περάσεις στις μαμάδες που έχουν παιδιά που δεν βρίσκονται στο φάσμα να μην μάθουν τα παιδιά τους να ‘σνομπάρουν’ τα υπόλοιπα;

Πρέπει να υπάρχει μια ευαισθησία γιατί εκείνα αναπτύσσονται ως άνθρωποι με το να βάλουν και άλλα παιδιά στην παρέα και να ανοίξουν τους ορίζοντες τους, εκείνα ενισχύουν την ενσυναίθσηση τους και θα μπορούν να αναπτύξουν τις κοινωνικές τους δεξιότητες που στο μέλλον θα τους βοηθήσει και στην δουλειά τους

Τι σου δίνει ικανοποίηση όταν φεύγει η ομάδα από εδώ;

Μου δίνει ικανοποίηση το καθετι. Με γεμίζει τόσο πολύ, για αυτό και μου έχει φύγει το κομμάτι του θεάτρου που αγαπούσα τόσο πολύ. Οταν τα παιδιά είναι τόσο ενθουσιασμένα και δεν θέλκουν να φύγουν και λένε τι θα γίνει μετά και έρχονται εκστασιασμένα, όταν μου λένε οι μαμάδες ότι ξύπνησε στις 6 για να έρθει σε εμένα, αυτό μου δίνει τεράστια χαρά και με γεμίζει απόλυτα.