Genius Soul Whispers

Δεν ξέρω για εσάς, αλλά εγώ, τώρα που έχει τελειώσει το σχολείο, κάθε μέρα έρχομαι αντιμέτωπη με δύο αγόρια που κυριολεκτικά δεν έχουν τι να κάνουν μέσα στο σπίτι και αρκετές φορές αισθάνομαι ότι δεν τους προσφέρω κάτι περισσότερο, αφού αποφάσισα να μην τα στείλω σε summer camp και να βρίσκονται έτσι στην ηρεμία του σπιτιού τους, δεδομένου ότι από Σεπτέμβριο ο μεγάλος θα ξεκινήσει το Δημοτικό και θα αλλάξει αρκετά το πρόγραμμα όλων μας, με περισσότερη κούραση και ευθύνες. Πολλές φορές δεν ξέρω αν έχω κάνει καλά ή κακά, αν αυτός ο εκνευρισμός προκύπτει από την βαρεμάρα ή θα τον είχαν ούτως ή άλλως, αν θα πρέπει να βρω πράγματα να κάνουν. Το ένστικτό μου απλώς μου έλεγε ότι θέλω να ξεκουραστούν. Αυτό μόνο. Ανάμεσα σε αυτές τις σκέψεις και εν αναμονή των πολυπόθητων για όλους μας διακοπών ρώτησα την Συμβουλευτική Ψυχολόγο - Ψυχοθεραπεύτρια κα Ιωάννα Θεοδωρακοπούλου αν τελικά αυτό που λένε οι ειδικοί πως πρέπει να αφήνουμε τα παιδιά να βαριούνται ισχύει ή όχι. 

“Συχνά συναντώ γονείς που έχουν στρεβλή εικόνα για στιγμές πλήξης και «βαρεμάρας», τόσο για τον εαυτό τους όσο και για το παιδί τους. Θεωρούν  αυτό το δυσάρεστο συναίσθημα που βιώνουν εν απουσία ερεθισμάτων ότι είναι κάτι που δεν πρέπει να συμβαίνει και όταν συμβαίνει ότι σηματοδοτεί κάτι για το οποίο πρέπει να κάνουν άμεσα κάτι.  Στις περισσότερες περιπτώσεις, τα άτομα που βαριούνται βρίσκουν κίνητρο να βρουν να κάνουν κάτι που θα τους κινητοποιήσει. Επειδή όμως οι ενήλικες δεν γνωρίζουν πώς να διαχειριστούν το δικό τους συναίσθημα, ανησυχούν όταν βλέπουν το παιδί τους ξαπλωμένο στο καθιστικό, να βλέπει τηλεόραση μια ηλιόλουστη ημέρα, και να παραπονιέται ότι δεν έχει τι να κάνει. Στην ουσία, αυτή η εμπειρία που δεν γίνεται κάτι μόνιμο,  μπορεί να είναι αυτό ακριβώς που χρειάζεται το παιδί.

Εν απουσία προγραμματισμένων δραστηριοτήτων τα παιδιά έχουν την ευκαιρία να γίνουν δημιουργικά, να αναπτύξουν δεξιότητες επιλυματικότητας και κινητοποίησης, σημαντικά εφόδια για την μετέπειτα ζωή τους. Αντίθετα όταν έχουν πάντα ένα πρόγραμμα να ακολουθήσουν, όταν βλέπουν βίντεο ενώ οδηγείτε, όταν γίνεστε η παρέα τους στο παιχνίδι επειδή οι φίλοι τους δεν είναι διαθέσιμοι, και όταν αγοράζετε video games το ένα μετά το άλλο για να απασχοληθούν στον ελεύθερο χρόνο τους, έχετε αγνοήσει τις μοναδικές ευκαιρίες για την συναισθηματική τους ωρίμανση που βρίσκονται ακριβώς εκεί στην ησυχία του σπιτιού τους.  

Ένας από τους λόγους που πολλοί αναπολούν τα παιδικά χρόνια άλλης εποχής, στην πόλη ή την ύπαιθρο, είναι και το γεγονός ότι οι προγραμματισμένες δραστηριότητες ήταν 1-2 το πολύ και 1-2 φορές την εβδομάδα. Ένα χαρακτηριστικό γνώρισμα αυτών των παιδιών είναι ότι η δημιουργικότητά τους δεν τα αφήνει να βρεθούν στα πατώματα στο βαθμό που συμβαίνει σήμερα όταν π.χ. πέσει το ρεύμα, τερματίσει το παιχνίδι, δεν μπορεί να έρθει ο φίλος του σπίτι, κλπ. Ένα απλό παράδειγμα, τότε μπορεί να έπιανε την κιθάρα του και τώρα πιο εύκολα θα πιάσει το guitar hero του. Αυτό σημαίνει ότι είχαν πολλές περισσότερες ευκαιρίες να αναπτύξουν το ταλέντο τους από το να τερματίζουν video games το ένα μετά το άλλο. Θα βοηθούσε λοιπόν να τους ωθούσατε να χρησιμοποιήσουν τα χέρια τους σε κατασκευές με υλικά των γονιών τους και να εκμεταλλεύονται το χρόνο εκτός σπιτιού. Να μάθουν στον σκύλο τους ένα κόλπο το απόγευμα. Και όταν έχουν καλέσει έναν φίλο στο σπίτι, ίσως εκπλαγείτε ότι μπορεί να αφήσουν το δωμάτιο και την τηλεόραση και να δημιουργήσουν τρόπους παιχνιδιού και απασχόλησης.

Οι γονείς επηρεάζουν σε σημαντικό βαθμό το επίπεδο κινητοποίησης του παιδιού τους. Ένα παιδί με κίνητρα μεγαλώνει με τρόπο που να αναζητάει νέες εμπειρίες, κι όχι με αστείρευτη προστασία από την βαρεμάρα του. Το αντίδοτο στις στιγμές που βαριέται είναι να παρέχετε στο παιδί σας ένα περιβάλλον που του επιτρέπει να βιώσει την αυτονομία του (ικανότητα να δουλεύει μόνο του), τον έλεγχο (το δικαίωμα να έχει λόγο σε αυτό που κάνει), την πρόκληση (μια μικρή ώθηση πέραν της ζώνης ασφάλειας), και τα εσωτερικά του κίνητρα (τα προσωπικά κίνητρα). Είναι αξιοσημείωτο ότι ως αντίδοτο δεν προτείνουμε ένα περιβάλλον που βάζει το παιδί σε πρόγραμμα ή που του στερεί την ευθύνη να λύσει μόνο του το πρόβλημα περιορισμένων ερεθισμάτων για το ίδιο.  

Η λογική των δομημένων καταστάσεων ιδίως για τον ελεύθερο χρόνο του   (μία μετά την άλλη) μπορεί στην ουσία να κάνει περισσότερο κακό παρά καλό. Δεν θα μάθει πώς να κινείται αυτόνομα, να δέχετται την ευθύνη της δικής του κακής κατάστασης, να αναζητήσει προκλήσεις που το ενδιαφέρουν  ή να μάθει πώς να αυτό-κινητοποιείται. Είναι πολύ ενδιαφέρον το ότι  ακούω όλο και πιο πολλά καλοκαιρινά προγράμματα να εντάσσουν περιόδους ελεύθερου παιχνιδιού και ώρες χωρίς δομημένο πρόγραμμα ώστε τα παιδιά να αυτό-καθοδηγούνται στις δραστηριότητές τους. Και φυσικά είναι ένα καλό μάθημα και για τους γονείς αυτό.

Προγραμματίστε λοιπόν ώρες ανίας !

Είναι απαραίτητο να εντάξετε στην καθημερινότητά του παιδιού σας στιγμές χωρίς προγραμματισμένη δραστηριότητα και χωρίς τηλεόραση, video games, υπολογιστές και κινητά. Ίσως όχι τον υπολογιστή αν χρησιμοποιείται για κάποια δημιουργική δραστηριότητα. Υπάρχουν πολλά παιδιά που θα μάθουν στον εαυτό τους να γράφουν στον υπολογιστή ή να δημιουργούν ένα φανταστικό video, αν τους δοθεί η ευκαιρία να γίνουν ο καλλιτέχνης αντί το παθητικό κοινό στις προσπάθειες των άλλων.

Προκαλέστε το παιδί σας να δημιουργήσει το επόμενο viral video. Ενθαρρύνετέ το να φτιάξει με διάφορα υλικά διακοσμητικά για το δωμάτιό του ή και τα δωράκια που θα δώσει στα γενέθλιά του. Με διακριτικότητα ωθήστε το να μείνει έξω από το σπίτι και δείτε τι είδους «σκανδαλιά» μπορεί να σκαρφιστεί. Μπορεί αρχικά να μην σας ευχαριστήσουν αλλά μπορεί να περάσουν μια περίοδο αυτό-ανακάλυψης και ηρεμίας.

Σαφώς και το εσωστρεφές παιδί θα διαχειριστεί μια χαρά μια περίοδο δομημένης πλήξης. Θα απολαύσει το διάβασμα και την ησυχία μόνος, γεμίζοντας τις συναισθηματικές του μπαταρίες. Όμως στην περίπτωση εξωστρεφούς παιδιού, το project θα είναι πιο δύσκολο. Αλλά ακόμα και το εξωστρεφές παιδί θα αντιδράσει καλά στη βαρεμάρα αν το ενθαρρύνετε να χρησιμοποιήσει το χρόνο για να κάνει κάτι που θα εντυπωσιάσει τους άλλους μετά. Το εξωστρεφές παιδί που μαθαίνει να παίζει ένα μουσικό όργανο αργότερα θα μπορεί να παίζει τραγούδια με τους φίλους και την οικογένειά του. Αν έχει υλικά καλλιτεχνίας ή μια κουζίνα γεμάτη υλικά μαγειρικής και ζαχαροπλαστικής, το πιο πιθανό είναι να δημιουργήσει κάτι που θα απολαύσουν οι άλλοι και θα κερδίσει την προσοχή τους.  Αλλά πρέπει να θυμάστε ότι το παιδί δεν θα επιλέξει μόνο του την ευκαιρία για δημιουργικότητα.

Είναι σχετικά δυσάρεστο να μην έχεις ερεθίσματα. Αλλά αυτή ακριβώς η σχετική δυσαρέσκεια που τους επιτρέπουμε να νοιώσουν,  στο τέλος θα είναι αυτό που πραγματικά έχουν ανάγκη το καλοκαίρι …… για να ανθίσουν!”