10 Genius Ideas

Έχετε ποτέ βρεθεί στην θέση να αναρωτιέστε γιατί το παιδί σας φέρεται διαφορετικά σε εσάς, σε σχέση με όλους τους άλλους ανθρώπους; Εμένα, μου συμβαίνει πολύ έντονα στα παιδιά μου. Η βασική διαφορά της συμπεριφοράς τους, κάτι που στον μεγάλο μου γιο είναι ακόμα πιο έντονο, έγκειται στα νεύρα και στην τρόπον τινά ‘επιθετικότητα΄που βγάζουν σε μένα, σε σχέση με ΟΛΟΝ ΤΟΝ ΥΠΟΛΟΙΠΟ ΚΟΣΜΟ. Κάθομαι και σκέφτομαι, τι κάνω λάθος, γιατί δε με συμπαθούν, τι τους ενοχλεί πάνω μου. Και επειδή όταν κάτι με απασχολεί, έχω πλέον μάθει να το ψάχνω ώστε να μην με τρώει, αναζήτησα απαντήσεις ειδικού στο πρόσωπο της Συμβουλευτικής Ψυχολόγου – Ψυχοθεραπεύτριας, Ιωάννας Θεοδωρακοπούλου που πάντα με βοηθάει σε όλα. 

“Δεν είναι ασύνηθες τα παιδιά να φέρονται διαφορετικά σε διαφορετικά περιβάλλοντα. Για παράδειγμα μπορεί να περιμένεις ένα παιδί να φερθεί κάπως στο πάρτι ενός φίλου και αλλιώς στο σπίτι των παππούδων. Αλλά η συμπεριφορά μερικών παιδιών, ιδίως αυτών με θέματα άγχους, μαθησιακές δυσκολίες, ΔΕΠΥ και αυτισμό - μπορεί να ποικίλλει ακόμα πιο πολύ ιδίως όταν είναι στο σπίτι σε αντίθεση με το σχολείο. Αυτή η ασυμφωνία μπορεί να μπερδεύει τους γονείς, αν όχι αναστατώνει, και να ανησυχούν ότι κάνουν κάτι λάθος.  Οι δυσκολίες στο σχολείο μπορούν να ευθύνονται για την εκρηκτική συμπεριφορά στο σπίτι.

Γιατί μερικά παιδιά τα πάνε καλύτερα στο σχολείο ;

Μερικά παιδιά μπορεί να κάνουν καλή δουλειά στο να πληρούν τις προσδοκίες στο σχολείο, αλλά είναι τόσο δύσκολο για αυτά που μεταφέρουν το βάρος αυτό στο σπίτι. Παιδιά με άγχος, μαθησιακές δυσκολίες, ΔΕΠΥ, και αυτισμό μπορεί να χρησιμοποιούν πολλές από τις δυνάμεις τους για να ακολουθήσουν τις οδηγίες ή να προσαρμοστούν στην τάξη. Μόλις πάνε στο σπίτι, είναι πολύ δύσκολο να βρουν την ίδια ποσότητα δυνάμεων για να το διαχειριστούν.

Στο σχολείο ανάμεσα στην προσπάθεια να ευχαριστήσει τον δάσκαλο  και να συναναστραφεί με τα παιδιά, καταβάλλει τεράστια προσπάθεια να ελέγξει τον εαυτό του. Μέχρι την ώρα που θα φθάσει σπίτι μοιάζει να ψάχνει τρόπο να βγάλει όλη αυτή την συσσωρευμένη ένταση. Ξεσπάσματα συμπεριφοράς ενώ κάνουν τις σχολικές εργασίες ή και για κανέναν λόγο, φωνές, βίαιος χειρισμός αντικειμένων και μερικές φορές κλωτσιές και τράβηγμα των μαλλιών του. Και μετά ηρεμεί και νοιώθει απαίσια, ντροπή και ενοχή.

Όμως θέλω να προσθέσω ότι πολλά παιδιά συμπεριλαμβανομένων και όσα βρίσκονται στο φάσμα, επωφελούνται από την συνέπεια, τη δομή, την προβλεψιμότητα και την ρουτίνα που έρχεται με την εισαγωγή στο σχολικό περιβάλλον. Αυτό συχνά δεν μπορεί να καθρεφτιστεί στο σπίτι γιατί δεν είναι έτσι η πραγματική ζωή. Στο σχολείο, επιβραβεύσεις και συνέπειες είναι πιθανό να εφαρμόζονται με συνέπεια κάτι που μπορεί να είναι πιο δύσκολο να εφαρμοστεί στο σπίτι από τους γονείς. Επίσης, ο κοινωνικός παραδειγματισμός στο σχολείο μπορεί να βοηθήσει τα παιδιά να μπουν σε γραμμή , κυριολεκτικά και μεταφορικά. Τέλος, οι δάσκαλοι δεν έχουν χρόνο για νάζια. Αν ένα παιδί δεν ακολουθεί μια εντολή στην 1η ή 2η αναφορά, ο δάσκαλος θα δώσει μια άμεση συνέπεια ενώ οι γονείς μπορεί να καταλήξουν να επιτρέψουν στο παιδί να αποφύγει ή να καθυστερήσει το επόμενο βήμα επειδή περνούν πολύ χρόνο μιλώντας για αυτό.

Παιδιά με διαταραχές, όπως άγχος ή ιδεοψυχαναγκασμό, νοιάζονται πολύ για το πώς τους βλέπουν οι άλλοι, ιδιαίτερα όταν πάνε στο γυμνάσιο. Έτσι προσπαθούν πολύ να κρύψουν τα συμπτώματά τους. Συνήθως τα παιδιά είναι λειτουργικά σε μεγαλύτερες τάξεις, με λιγότερα συμπτώματα επειδή προσπαθούν να διατηρήσουν αυτή την κοινωνική αντίληψη ότι είναι καλά. Και συνήθως έχουν αρκετή αμηχανία και ντροπή σχετικά με τα συμπτώματά τους.

ʼλλος ένας σημαντικός λόγος που τα παιδιά έχουν καλύτερη διαγωγή στο σχολείο είναι ότι αισθάνονται ασφαλείς να είναι ο χειρότερός τους εαυτός στο σπίτι, προστατευμένοι από την πληροφορία ότι οι γονείς τους και πάλι θα τους αγαπούν και θα τους στηρίζουν. Όπως η ανακούφιση που αισθανόμαστε οι ενήλικες όταν γυρίζουμε στο σπίτι και βγάζουμε τα παπούτσια μας και μπορούμε να είμαστε ο εαυτός μας. Για τα παιδιά που έχουν καταφέρει να καταπιέσουν τα συμπτώματά τους στο σχολείο, στο σπίτι όπου νοιώθουν ότι δεν υπάρχει κανείς να τους κρίνει, γίνεται έκρηξη συμπτωμάτων, κινητικών και λεκτικών. Κάτι τέτοιο συχνά μπερδεύει τους γονείς καθώς συχνά μου λένε ότι οι δάσκαλοι τους μιλάνε για την συνεργατικότητα του παιδιού τους ενώ όταν τους αναφέρουν τί γίνεται στο σπίτι, οι δάσκαλοι δεν έχουν δει ποτέ κάτι ανάλογο.

Γιατί όμως μερικά παιδιά τα πηγαίνουν καλύτερα στο σπίτι ;

Για μερικά παιδιά, στο σχολείο είναι πιο εμφανείς οι δυσκολίες. Παιδιά με κοινωνική φοβία και επιλεκτική αλαλιά, στο σπίτι μπορεί να είναι ευχάριστα, να μιλούν, να έχουν ενέργεια. Αλλά όταν πηγαίνουν στο σχολείο κλείνουν το διακόπτη. Δεν μιλάνε στους δασκάλους ή στους συμμαθητές, παρ` όλο που μπορεί να συμμετέχουν σε όλους τους τομείς που δεν απαιτούν να μιλάνε. Δεν θα ζητήσουν να χρησιμοποιήσουν την τουαλέτα και θα περιμένουν μέχρι να πάνε στο σπίτι.

Για τα περισσότερα παιδιά, οι ακαδημαϊκές και κοινωνικές απαιτήσεις στο σχολείο είναι μεγαλύτερες από το σπίτι. Κι αυτό μπορεί να ενεργοποιεί προβληματικές συμπεριφορές, τις οποίες οι γονείς δεν βλέπουν ποτέ στο σπίτι. Παιδιά με πολύ χαμηλή ανοχή στην ματαίωση, (ΔΕΠΥ και άγχος), το να τους ζητάς να είναι υπομονετικοί ή επίμονοι στο σχολείο μπορεί να είναι πολύ αγχωτικό. Ομοίως τα παιδιά με κοινωνικό άγχος που έχουν ανησυχίες για το πώς τους βλέπουν οι άλλοι ή παιδιά που έχουν άγχος για την επίδοσή τους, μπορεί να μην εμφανίζουν προβληματικές συμπεριφορές στο σπίτι. Αλλά όταν πηγαίνουν στο σχολείο και πρέπει να κάνουν μαθηματικά ή ανάγνωση, μπορεί να εμφανίσουν αρνητικές συμπεριφορές για να το αποφύγουν. Το να αντιδράσουν στην συγκεκριμένη κατάσταση μπορεί να καταλήξει πολύ λειτουργικό για αυτά γιατί αν κάνουν κάτι χαζό, ο δάσκαλος μπορεί να τα επιπλήξει αλλά μετά πάνε παρακάτω.

Όταν αφορά αυτιστικά παιδιά, μπορεί να τους επιτρέπεται πολύ τακτική ή αυτοκαθοδηγούμενη συμπεριφορά στο σπίτι, όπως ώρες σε οθόνες ή legos. Όταν πηγαίνουν στο σχολείο, η απαγόρευση αυτών ή το να πρέπει να περιμένουν για δραστηριότητες που στο σπίτι έχουν ελεύθερη και άμεση πρόσβαση, μπορεί να τα δυσκολέψει πολύ, και να αναστατωθούν.

Πώς μπορούμε να βοηθήσουμε τα παιδιά ;

Ενθαρρύνετε  την συνεργασία και την ανοιχτή επικοινωνία μεταξύ σπιτιού και σχολείου. Μοιραστείτε τεχνικές που ωφελούν το παιδί στο μεν ή στο δε περιβάλλον. Αν πχ οι γονείς χρησιμοποιούν φράσεις του «όταν….τότε….» και ωφελούν το παιδί, μοιραστείτε το με τον δάσκαλό του.  Ο καλύτερος τρόπος να δημιουργήσετε μια συνεργατική σχέση με το σχολείο είναι να διασφαλίσετε ότι του δείχνετε εκτιμάται το δάσκαλο και τη δουλειά που κάνει, ενώ του δίνετε την πληροφορία που θέλετε. Για τα παιδιά που οι δύσκολες συμπεριφορές βγαίνουν στο σπίτι, αξιολογήστε την ανάγκη τους για αποσυμπίεση όταν πρωτομπαίνουν στο σπίτι.  Χρειάζεται να έχετε μικρότερες απαιτήσεις την συγκεκριμένη χρονική περίοδο αν έχει ανάγκη ένα διάλειμμα. Είναι σημαντικό για αυτά να καταλάβουν ότι οι κανόνες του σπιτιού πρέπει να τηρούνται και αυτοί.

Βεβαιωθείτε ότι έχει φάει και έχει ξεκουραστεί. Αν γυρίζει σπίτι πεινασμένο ενώ όλη την ημέρα προσπαθούσε να συγκρατηθεί, αυτή είναι η καλύτερη συνταγή για μια απογευματινή έκρηξη. Θα τα επαναφέρετε μετά από ένα σνακ και λίγη ξεκούραση, επιτρέποντάς τους να συνέλθουν για να κάνουν μια υγιή αρχή για το βράδυ.

Αν δυσκολεύεστε να το καταφέρετε, καλό θα ήταν να απευθυνθείτε σε ειδικό, γνωσιακής συμπεριφοριστικής προσέγγισης προκειμένου να μπορέσει να μάθει στο παιδί δεξιότητες αυτορρύθμισης και διαχείρισης των έντονων συναισθημάτων με καλύτερο τρόπο από τα παρορμητικά ξεσπάσματα. Είναι καθοριστικής σημασίας  το παιδί να επιστρέφει στο σπίτι με λιγότερο στρες και μικρότερες πιθανότητες για έκρηξη συμπτωμάτων.  Οι γονείς είναι απαραίτητοι από την αρχή της διαδικασίας, προκειμένου να κατανοήσουν την κατάσταση του παιδιού και να συνειδητοποιήσουν τί από αυτά που κάνουν – παρά τις καλές προθέσεις – συμβάλουν στο πρόβλημα. Τους μαθαίνουμε τί να κάνουν και τί να αποφύγουν σε ένα παιδί π.χ. με άγχος προκειμένου να δώσουν στο παιδί τους την υποστήριξη που έχει ανάγκη”.